Xardín do pazo de Vista Real, Vilanova de Arousa

GRUTAS ARTIFICIAIS, PEQUENAS LAGOAS, ESTANQUES DE PEIXES CON ROCALLAS, PONTES, MIRADOIROS, PEDESTAIS DE BRONCE, PASEOS DE CAMELIAS, CAMPOS DE ALVARIÑO, PAISAXE DE BATEAS: O XARDÍN DO PAZO DE VISTA REAL

Interior da Gruta de don Joaquín (datada no ano 1898)

A construción decimonónica da estrada de Vilagarcia a Cambados creou esa gran recta viaria que hoxe percorre o val do Salnés pola costa, e que pronto viu instalar nas súas beiras actividades diversas atraídas pola nova infraestrutura, coa súa comodidade e rápido acceso aos núcleos, e dende logo tamén por isa proximidade a un importante fluxo de persoas e de mercadorías. Tal feito fixo que o pazo de Vista Real tamén quixese achegar unha nova faciana a esta vía, ofrecendo a súa mellor cara cun moi eficaz peche monumental de ferro fundido (con nome gravado no alto do lintel) e que se construíu para abrir un novo portalón de acceso. De non actuar así, o pazo quedaría relegado ou mellor dito invisibilizado dende a estrada sen protagonismo arquitectónico. É máis, todo iste pequeno sector da finca en contacto coa flamante estrada incorporou un sofisticado proxecto de axardinamento, que realmente moi pouco tiña que ver coa sobriedade rural produtiva do resto da propiedade.

Nivel superior nun dos miradoiros xemelgos

Joaquín Martínez-Orense e García, o coñecido empresario e armador dono do pazo a finais do século XIX, foi quen gravou na gruta a data desta actuación e que pode ben extenderse ao conxunto de todo o axardinamento. Está organizado iste cunha estrutura en dúas metades iguais, á que se lle superpón unha topos artificial concibida coa amenidade dos dous accidentes xeográficos típicos para este tipo de espazos: o rochedo e os estanques que simbolizan os dous elementos.

A figura de don Joaquín tamén está ligada á creación dun dos principais parques históricos de Vilagarcía, como é a praia de Compostela., onde se formalizou arquitectónicamente a costa a través dun parque arbolado con paseos e balasustradas sobre o mar.

A enaxenación da principal parte da propiedade, a finais do século pasado, derivou na maior -aínda que breve- etapa negra da historia do soar, que se veu convertido de súpeto na morada dun clan de narcotraficantes, que deu por emprender na vella fábrica unha reforma de corte marbellí, que tivo como consecuencia graves danos no inmoble que todavía persisten hoxe. Non obstante alomenos un terzo da superficie da finca foi preservada en mans da familia orixinaria e se salvou destas reformas, en concreto gran parte da avenida e paseos decimonónicos de camelios que chegan ata a fachada traseira da casa, cun elegante ascenso en curva.
Actualmente é unha propiedade pública en mans do Concello de Vilanova de Arousa, na que se está desenvolvendo un importante proxecto de restauración, e recuperación para usos públicos.

Paseo das laranxeiras

Respeto ao catálogo florístico o plantel inferior inclúe unha araucaria, unha criptomeria excelsa, magnolios, trachicarpus, palmeiras canarias, plátanos, e drácenas. O paseo esquerdo está formado fundamentalmente por magníficas camelios centenarios e algún rododendro ata chegar ao pé do pazo, no que, e na plataforma adxacente en terraza se plantaron plátanos e camelias,,,, O resto da finca está hoxe cuberto por plantacións en parra de uva alvariña,

Xunto ao pombal circular de dous andares, cuberto por rocas e cascallos volcánicos (e tamén datado a finais do século XIX), despunta a silueta voluminosa da sobreira solitaria do pazo, plantada nun punto estratéxico da finca, e como contrapunto lateral e vetical á avenida lineal e horizontal que forman as camelias.

Na plataforma ou terraza arrentes do pazo desenvolvíase o propiamente dito xardín doméstico da casa, en contraposición cos axardinamentos máis públicos xunto a estrada. Na terraza, hoxe moi alterada, aínda se conserva un pequeno plantel de árbores monumentais como palmeiras, butias, plátanos, camelias, pero desapareceron as pequenas borduras que seguramente delineaban este pequeno campo baixo as ventás dos salóns da casa.